Wat is ketose?

Ketose is een metabole staat van het lichaam, waarbij het lichaam ketonen lichamen uit vet produceert. Deze ketonen worden - in plaats van koolhydraten - gebruikt als brandstof voor energie.

Ketose als metabolische toestand

Ketose is een metabolische toestand waarin vet de meeste brandstof voor het lichaam levert. Deze metabolische toestand wordt ketose genoemd, omdat tijdens dit proces ketonen (ketone bodies) worden geproduceerd door de lever. Bij het eten van een zeer koolhydraatarm dieet dalen de niveaus van het hormoon insuline en komen er grote hoeveelheden vetzuren vrij uit de opslag van lichaamsvet.

Veel van deze vetzuren worden overgebracht naar de lever, waar ze worden geoxideerd en omgezet in ketonen. Tijdens ketose worden er drie verschillende ketonen geproduceerd: acetoacetaat, beta-hydroxybutyraat en aceton. Wanneer er weinig glucose aanwezig is in de voeding die je eet (door vasten of een ketogeen dieet), gebruikt het lichaam deze ketonen om energie te leveren aan de cellen van het lichaam.

Het is een belangrijk proces, omdat je hersenen altijd een bepaalde mate van glucose nodig hebben om te blijven functioneren. In tegenstelling tot vetzuren kunnen ketonen de bloed-hersenbarrière passeren en bij afwezigheid van glucose energie leveren aan de hersenen. Dit is één van de belangrijkste redenen dat we als mensen in staat zijn tot een langdurige vasten.

Hoe bereik je ketose?

Je kan in een staat van ketose terechtkomen door een zeer koolhydraatarm, vetrijk ketogeen dieet te volgen, of door te vasten.

Om tijdens een koolhydraatarm dieet in de staat van ketose terecht te komen, moet je (over het algemeen) minder dan 50 gram koolhydraten per dag eten. Het is echter zeer persoongebonden wanneer je deze staat van ketose bereikt. Omdat je tijdens een langdurige vasten niets eet, bereik je deze staat na circa drie tot vijf dagen.

Indien je wel eet, dien je voedingsmiddelen die rijk zijn aan suiker/koohydraten uit je voedingspatroon te verwijderen.  Denk hierbij aan granen, snoep en suikerhoudende frisdranken. Maar ook peulvruchten, aardappelen, fruit en vele groenten bevatten suiker en koolhydraten.

Voordelen voor je gezondheid van ketose

Ketose en ketogene diëten kunnen verschillende therapeutische effecten hebben. Ze worden nu bestudeerd als behandeling voor een breed scala aan aandoeningen (26):

• Epilepsie: een ketogeen dieet laat bij veel epileptische kinderen een verbetering van het ziektebeeld zien. Verschillende onderzoeken laten zien dat het aantal aanvallen bij een ketogeen dieet afneemt en bij sommigen is zelfs volledige uitblijft (1, 2, 3, 4).
• Gewichtsverlies: op de lange termijn laat een ketogeen dieet (t.o.v. een dieet laag in vet) positieve resultaten zien ten aanzien van gewichtsverlies (5). Eén van de oorzaken is dat een voedingspatroon dat veel vet bevat het hongergevoel onderdrukt (6).
• Hartziekte: een aantal onderzoeken tonen aan dat het verminderen van de inname koolhydraten om ketose te bereiken, de risicofactoren voor hartziekten zoals bloedtriglyceriden, totaal cholesterol en HDL-cholesterol kan verbeteren (7, 8).
• Diabetes type 2: ketose kan de insulinegevoeligheid met wel 75% verbeteren. Uit onderzoek blijkt dat sommige diabetici kunnen diabetesmedicatie kunnen verminderen of zelfs stopzetten (9, 10).
• Metabool syndroom: een ketogeen dieët kan alle belangrijke symptomen van het metabool syndroom verbeteren, inclusief hoge triglyceriden, overtollig buikvet en verhoogde bloeddruk (11).
• Ziekte van Alzheimer: een ketogeen dieet kan voordelen hebben voor patiënten met de ziekte van Alzheimer (12).
• Kanker: Sommige studies suggereren dat een ketogeen dieët kan helpen bij kankertherapie, mogelijk door te helpen om kankercellen van glucose te ‘uithongeren’ (13, 14).

Bijwerkingen van ketose

Naast de mogelijke positieve effecten van ketosen, zijn er ook een paar mogelijke bijwerkingen die je kan ervaren tijdens een ketogeen dieët. De meest voorkomende zijn hoofdpijn, vermoeidheid, obstipatie, hoog cholesterolgehalte en slechte adem. De meeste symptomen zijn echter tijdelijk en zouden binnen een paar dagen of weken moeten verdwijnen.

Een belangrijk aandachtspunt tijdens het volgen van een ketogeen dieët is het eten van voldoende vezels. Omdat een ketogeen dieet over het algemeen minder groente bevat (i.v.m. de aanwezigheid van suikers/koolhydraten) is het essentieel om bewust te kiezen voor veel vezelrijke, koolhydraatarme groenten. 

Al met al is een ketogeen dieet niet voor iedereen geschikt. Sommige mensen voelen zich geweldig en vol energie in ketose, terwijl anderen zich ellendig voelen.